Prawo dotyczące wolontariatu

Ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW)

Ubezpieczenie od Następstw Nieszczęśliwych Wypadków (NNW) jest jednym z przywilejów, jaki wolontariuszowi gwarantuje Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Z punktu widzenia wolontariusza, w trakcie wykonywania wolontariatu jest on zawsze ubezpieczony. Należy pamiętać, że w niektórych przypadkach ubezpieczenie wolontariusza jest obowiązkowe i zgodnie z prawem korzystający ma taki obowiązek.

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
Art. 46
2. Wolontariuszowi przysługuje zaopatrzenie z tytułu wypadku przy wykonywaniu świadczeń, o których mowa w art. 42, na podstawie odrębnych przepisów, z zastrzeżeniem ust. 3.

Ustawa warunkuje rodzaj i obowiązek ubezpieczenia w zależności od długości trwania wolontariatu, przy czym chodzi tu o okres, na jaki podpisane jest z wolontariuszem porozumienie o współpracy. Okresem granicznym wskazanym przez ustawę jest w tym przypadku 30 dni.

Ubezpieczenie przy wolontariacie wykonywanym do 30 dni

Ustawa wskazuje, że w przypadku wolontariatu wykonywanego przez okres nie dłuższy niż 30 dni, wolontariusz musi zostać ubezpieczony od następstw nieszczęśliwych wypadków przez podmiot, na rzecz którego działa.

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
Art. 46
3. Wolontariuszowi, który wykonuje świadczenia przez okres nie dłuższy niż 30 dni, korzystający zobowiązany jest zapewnić ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków.

Tak krótki okres realizacji wolontariatu zgodnie z prawem nie musi być unormowany porozumieniem w formie pisemnej, ale na żądanie wolontariusza podmiot korzystający jest zobowiązany potwierdzić na piśmie treść takiego porozumienia – a jego częścią jest między innymi informacja o czasie na jaki zostało zawarte.

Ustawa w przypadku angażowaniu wolontariusza na czas krótszy niż 30 dni nakłada na korzystającego obowiązek jego ubezpieczenia, niezależnie od tego, czy wolontariusz jest już ubezpieczony. Oznacza to, że nawet jeśli wolontariuszami zostają osoby mające już zapewnione indywidualne polisy NNW lub osoby podlegające pod ubezpieczenie zbiorowe zapewnione przez szkoły lub uczelnie, nie zwalnia to korzystającego od ich dodatkowego ubezpieczenia. Obowiązek ustawowy jest spełniony, jeśli to korzystający zapewnił wolontariuszowi ubezpieczenie NNW.

Dodatkowo często popełnianym błędem jest utożsamianie 30 dni z jednym miesiącem działania wolontariusza.

Warto w tym miejscu zastanowić się, czy ubezpieczenie w przypadku świadczeń wykonywanych krócej niż 30 dni należy wykupić na cały okres, czy w celu obniżenia kosztów możliwe jest wykupienie ubezpieczenie NNW na określoną liczbę dni, w które faktycznie będzie pracował wolontariusz. Ustawa tego nie precyzuje, jeśli zatem dokładnie wiemy, w jakie dni i w jakim wymiarze czasu wolontariusz będzie wykonywał świadczenia, to zasadne wydaje się wykupienie ubezpieczenia na daną liczbę dni.

Jeśli zaś nie wiemy dokładnie, jaki to będzie wymiar czasu – warto dla bezpieczeństwa wolontariusza i swojego wykupić polisę na pełne 30 dni pracy wolontariusza.

W praktyce niektóre towarzystwa ubezpieczeniowe mają specjalne ubezpieczenia dedykowane dla wolontariuszy ubezpieczające nie konkretnego wolontariusza, ale osobę wykonującą wolontariat na danym stanowisku. Jeśli na przykład wolontariusze wykonują jakieś zadanie rotacyjnie, na przykład codziennie konsultacji udziela inny wolontariusz, to ubezpieczenie to umożliwia zapewnienie przez jedna polisę ubezpieczenia wszystkim wolontariuszom udzielającym w danym momencie konsultacji. O szczegóły i możliwość skorzystania z takiego ubezpieczenia należy dopytywać się w poszczególnych towarzystwach ubezpieczeniowych.

W sytuacji, kiedy wydarzy się wypadek, procedura odszkodowawcza określona jest przez towarzystwo ubezpieczeniowe, które sprzedało daną polisę .

Ubezpieczenie przy wolontariacie wykonywanym dłużej niż 30 dni

Regulacje w tej kwestii ułatwiają organizacje wolontariatu, ponieważ zaopatrzenie z tytułu wypadków przy wykonywaniu wolontariatu jest przeniesione na skarb państwa. Korzystającemu pozostaje jedynie potwierdzenie, że porozumienie z wolontariuszem jest zawarte na okres dłuższy niż 30 dni – co nie jest trudne, ponieważ w przypadku tego okresu porozumienie z wolontariuszem musi być sporządzone w formie pisemnej.

Jeżeli korzystający zawiera porozumienie o świadczenie usług przez czas przekraczający 30 dni to wolontariusz objęty zostaje ubezpieczeniem z tytułu nieszczęśliwych wypadków na mocy Ustawy o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach z dnia 30 października 2002r:

Ustawa o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach
Art. 2
1. Za wypadek uzasadniający przyznanie świadczeń uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło:

12) przy wykonywaniu świadczeń przez wolontariusza, o którym mowa w art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. Nr 96, poz. 873);

Zgodnie z tymi zapisami wolontariuszowi, który ulegnie wypadkowi przy wykonywaniu świadczeń wolontariackich w przypadku wystąpienia nagłego zdarzenia wywołanego przyczyną zewnętrzną wywołującego uraz bądź śmierć przysługiwać będzie:

• renta z tytułu niezdolności do pracy,
• jednorazowe odszkodowanie,
• świadczenie zdrowotne w zakresie leczenia następstw wypadku lub choroby zawodowej.

W razie nieszczęśliwego wypadku, który zakończy się śmiercią wolontariusza, członkom rodziny przysługuje zwrot kosztów pogrzebu oraz renta rodzinna i jednorazowe odszkodowanie. Wyżej wymienione świadczenia finansowane są z budżetu państwa.

Ubezpieczenie przy porozumieniu podpisanym na czas nieokreślony

W wypadku zawarcia umowy z wolontariuszem na czas nieokreślony organizacja musi opłacać mu ubezpieczenie z tytułu NNW przez pierwszych 30 dni. Sytuację ta interpretuje się w ten sposób, że czas nieokreślony może oznaczać, że wolontariat taki może się skończyć już po kilku dniach – w tym wypadku nie podlegał by on pod zapisy ustawy gwarantujące wolontariuszowi ubezpieczenie finansowane przez skarb państwa. Ubezpieczeniem tym zostaje on objęty na początku 31 dnia wykonywania tych świadczeń.

W praktyce warto unikać sformułowania czas nieokreślony, tylko precyzyjnie określić czas współpracy z wolontariuszem – dłuższy niż 30 dni. Zwolnieni jesteśmy wtedy z obowiązku zapewnienia wolontariuszowi ubezpieczenia NNW, a przejmuje go budżet państwa na mocy ustaw i przepisów przytoczonych powyżej i realizuje przez swoje odpowiednie organy.